Image provided by: University of Nebraska-Lincoln Libraries, Lincoln, NE
About Pokrok západu. (Omaha, Neb.) 1871-1920 | View Entire Issue (Feb. 11, 1920)
tirana I i o:cro:c publ co FOUOS ZÁPADU Cretn pro Salin vkrrs Nibrwka t dkuyler S Clar"kaou pro ok ret Colfax 'brnkl WiUon Ku pro stAt Unsai: v Cedar RaniJs la pro atát own v 6t Taul aMiniieopoHi Minn to stát MiooMota c v TyndaU S D ro státy Bouth t Norta Dakotu i- rfiEDPLATNÉ: ro Spojená Státy 12-30 ro Kanadu 303 )o Československá republik r $360 i Z6ilky peuéiuf déjtel se pomocí e iřiuíeh poukázek Express Money Ordors) bankovních 'poukárek (Bank Draft) anebo v registrovaném dopito t i m o ' Oznamujete li tvé přestěhováni udej lů starou i novou adresu díit i kruhů čtenářstva uveřejni ochotná Musl bf ti slušně psané bez úmyslu nikoho osobné poškoditi podepsány plným jménem at jil ná by ti v redakci utajeno anebo t dopiso uveřejněno SNAHY PO NÁPRA- VE VE VLASTI O snahách po nápravě poměrů rOřvROK DKH 11 ťlXOtU 1030 láI k jich pře žádaný pučet Také mento Krcruie bodla při jtnouti celou tetnina dftatojolku tu lesní práce Jiná' ipoleíooit pro stavbu a průmysl přijme Jo práce zatím VlpsPt důstojníků Nabízí akordní mzdu 12 al 14 korun za vjíobený krychlový metr dřeva V nás v Cechách máme přísloví že nouze naučila Dalibora housti pravdivost jeho ukázala se teď v republice rakouské Má snad k takovým koncům dojiti také u nás f Budeme stále ijsú v novinách jaké obnosy každého týdne vyplá cejíce na podporách nezaměstna li vmí Nikoliv Prače nas spasí Musí ro najiti prostředky aby se otevřela vrata továren ozval se hukot strojů aby z dílen zavznělo bušení a skřípání nástrojů musí bvti opatřeny suroviny aby na nich mohl lid vydělávat! chleb a pak také naše inteligence najde přiměřené zaměstnání Nynější doba je jen přechodná a až ji pře konáme bude u nás zase všechno tak jak bývalo před válkou Kri- kterou naše mlada republika se prodělává je její dětskou nemocí ale až ji vystůne bude tun zdravěj ší To je přesvědčení všech kdož vlast svou milují a těší se z její dlouho želané svobody PITTSBUROSKÁ DOHODA 1 1 lil i i I i K f ( I ve vlasti zajímavé zprávy ihi iVá i omsovatel Svornosti Kicry níše: Dálo se předpokládat! že lit dlouhou válkou odvykne prací — Stalo se Dnes máme po válce až na sibiřské legionáře vrátili se mu ži domu ale s prací nechce to ně jak ku předu Je zjevno že se lid práce štítí a nikdo nechce říci oravdu kde chyba vězí Místo abv se každý chopil práce která se mu prvně namane raději se jí ' vyhne bere od republiky podpo ru v nezaměstnanosti a naříká dále _ na nedostatek práce I V německých časopisech u veřej í ůii fc jistv Theodor Pejskař výzvu ! V utvoření inteligentních dělni ckých družin a protože tento ělo : věk neostýchal se říci pravdu a vy- ! 1íi"il skutccnv stav neváhám vy- zvu tuto v překladu stručně poda ti Politické napjeti válka re voluce převraty pokles kultury hrozící zkáza umění a ved sečko to postavilo nás z lepší minulosti před nehostinnou budoucnost Clo věče ehecš-li se tak nazývati vlož tvou hlavu do dlaní a přemýšlej o záchraně všech hodnot které jsou zasvěceny zkáze následkem ne šťastných sporu a hádek které se jako hyena zakusují do hrdla vse ho dobra Přemýšlej o záchraně vlasti umění a věd a o záchraně sebe sama Po této výzvě navrhuje tedy au tor aby všichni muži Čestného charakteru sdružili se v pracovnu družiny a návrh svůj odůvodňu je následovně: Všeobecné naříká se na nedostatek praec ale lepe řečeno je tu štítění se"fráeef kte ré tu je vzdor nestydatě vysokým mzdám a následkem čehož každý podnik musí zaniknout! v zárodku Člověk musí se zhroziti nad tímto chřadnutím světového života Ale každý člověk je osudu svého strůj cem Mnoho bídy a neštěstí musí hýtf připsáno na účet tohoto ští tění so práce Následkem toho trpí podniky a sta ba tisíce lidí kteří by pracovali chtěli musí za liáleti a hladoveti a hledí vstříc velice neutěšené budoucnosti Po volaní dělníci tichtí pracovat! au tor tedy svolá inteligenty aby se chopili hmotné práce neštítili se mozolů na dlaních Na konce své výzvy volá všecky inteligenty a by se sdružili ve skupiny a nabídli práci svých rukou podnikům kte ré právě vznikají a musely by za uiknouti pro nedostatek délnictva Zdá se že výzva mela praktický výsledek neboť studující fttýrsko- hradecké university stali se sku tečně dělníky Ve Vídni je množ ství bývalých důstojníků kteří jsou teď také bez zaměstnání Mno zí z nich vstoupilí do práce jako drvaři ' Před krátkou dobou svo lali důstojnicí bez místa schůzi na níž projednány různé nabídky pra rovní Za nejpříznívějsí uznána nabídka jisté drvařské firmy kte rá bývalé rakouské oficíry hodlá Bajmouti na drvařské práce v lese u Gamiuga a iiabízí 40 K denní iiiáy byt topivo Praovuí dt ts není víak osmihodinová nýbrž od uvítání do večerního šera píí rířdiou přestivkř v poledne — Hrma zaměsttuilíi by zatím 40 dfi- KiOJflIillI " iuus ("wwuy wt Pitsburgská dohoda — toto he slo slyšeli jsme již j)říliá často ne jen úst nepřátel Československé ho státu ale i od dobrých Slováků Úmluva pitsburgská o postavení slovenských krajů a slovenské ve tve našeho národa v Ccskoslovcn ské republice byla širokým rám covym zákonem jemuž pravý praxe život reize se tecy snau Draxe život elze se tedy snad tlí víti že názory na uplatněni člán ku této dohodv se různily Tím méně lze se diviti nepříteli využí vá-li k svému prospěchu odchylek které v podrobnostech vynutilo si stanovisko jednotného státu při jaté a schválené zdrcující většinou slovenského národa jest dobrým právem tonoucího aby zachytil s i stébla Aby v záležitosti pittsburských úmluv nastalo naprosté jasno o to se postaral nejlepší znalec sloven ských otázek ministr Dr Vávro Šrobár zaslav americkým Slová kům prostřednictvím Slovenské Licy obšírný informační připiš o slovenských záležitostech V tom to svém listu horlivě a s plným ú spěchein vyvrací všechny obavy před počeštěním SOovenska a vřelou láskou jaké jest schopen opravdu pouze muž ušlechtilého cítěid zastává se Dr Srobár jed noty a nedělitelnosti Českosloven ského státu List ísrobárůr měli by čisti u nás všichni kdož — doufejme že nikoli ze zlého úmy slu — jakkoliv se přičióovali aby chvilkové rozladění některých slo venských kruhů nebylo rázem od straněno Pittsburgská dohoda ustanovu je: wovensko bude miti vlastni správu svůj sněm a svoje soudy fíiovensuna Duae ureamm jazyKero ve škole v úřadech a ve veřejném životě vůbec Československý stát bude republikou' Byla tato ú- mluva splněna I "Ano" odpovídá Dr Arobár a praví ' "Na Sloven sku máme všecky soudy slovenské všecky školy kde jsou Slováci ve většině buď úplně neb Částečně slovenské Slovenština jist nejen úřední řečí na Slovensku ale státním jazykem pro celou česko slovenskou republiku -Na '-Slo vensku jVm krom slovenských je ste i maďarsko a německu školy Na" Slovensku se úřaduje v maďař ských a německých krajích maďar ským a německým jazykem Ale na celém Slovensku se neúřaduje česky a není ani jediné české ško ly Proti maďarskému a německé mu jazyku nikdo nehromuje jen se zářivě bojuje proti Češtině a české škole — které není Uvažte bratří tuto naši-vaši spravedlnost: tem kteří nás tisíc let otročili — těm dáváme vše a ty všuk kteří ná z jařma niaďarsko-ttěineckého vysvobodili kteří svou krví skro pil j slovenskou zem za bolševické ho vpádu a na v§ech frontách svě ta obětovali životy také za naši svobodu vyháníme ze Slovenska a jejích řeč nenávidíme Nezamýšlí te ne nad touto křivdou a nevdě kem? Sb)vensko má více než "vlastní správn7 JieboC má plno moného míníbtra jehož prayonjoc sc rovná pravomoci přesidcDtov£" Slovenský' snětuj Ale mha teu ne byl by sřovenským dokazuje Dr Šrobár uebof slovenští poslanci by Maů u to by slovenští voličové nesměli zvolit! ani jednoho Maďa ra neb-Maďarona Leu SIovuci maji nyní svůj vlastní sněiu Pa desát řlcnů Slovenského klubu za sedá v iVaze v Národním shromáž dění Vybraní a nejvážnější mužo vé slovenského národa zasedají v sněmu který jest také jejich sně mem Pitsburgska dohoda pone- hala nodrobnosti zařízení Česko- slovenského státu osvobozeným ti chům a Slovákům a jejich pravo platným zástupcům Nuže pravo platní zástupci osvobozených Slo váků se rozhodli ze vstoupl do Národního shromáždění "Autonomii Slovenska" koiičí Dr Šrobár svůj věcně a stylisti ky bezvadný připiš "žádají liaii vrahové: Maďaři a jejich vlády Od prvého dne vyhlášení Českoslo venské republiky všecky maďarské vlády vydržovaly v Pešti kancelá ře agenty špiony cnusary aby na Slovensku agitovali pro auto nomii Toto autonomní Slovensko vždy považovali za součást Maďar- ka Maďaři zamýšlejí na někte rých místech Slovenska vyvolatj povstání vtrhnout i do Slovenska a prohlásiti světu: -lile Slováci ne chtějí nalcžeti k Československé republice ale k nám! Co by uči nil zterorisovaný slovenský auto nomní sněm v tomto případě! Ma ďaii zatkli by třicet slovenských poslanců a odhlasovali by si že chtějí patřit k Maďarsku Z toho jest zřejmo že dnešní Slovensko nemůže si žádat ba ani myslit aby se politicky organizovalo v autonomním sněmu Jen zrádce národa může na to myslet a učinili t svým programem!" ' Proti odpadlíkovi Jehličkoví a jím svedeným promluvil upřímný Slovák Dr Šrobár jenž dokonale zná nejen Slovensko ale i jeho ú- Dcera holandského vyslance ( ' ' - - V ri "S ' ' ' v ' i 5- „V 6 - i - 'V I " ' i - Slečny Jctskc Crcmcrová dce ra holandského vyslance ve Wash ingtonu a paní Čremcrová přije la v minulých dnech za svými ro diči do amerického' kapitolu Jc populární členkyní omladiny di plomatického sboru na "k jednání proto že reformní duchovenstvo nechce míli před ná rodem tajností a ví velmi dobře vse co podniká Jinak vítal vzác né hosty sjezdové a to faráře P Dojené z AVisconsinu člena ameri cké misse' v Praze a ministra V Staňka jenž prohlásil pro svou o- hlavního nepřítele Maďary Dr sobu( a nikoliv jako zástupce vlá- Srobár vykonal tím jen svou po- dy nebo strany) že lid sleduje s vinuost jak mu ji kázal jeho cit národní a svobodymilovný! Ale Československý stát a českoslo venský lid přece jest mu vděčen za jeho krásnou snahu aby nejen Slo váci v Americe ale i ti kteří dosml na Slovensku byli na pochybách dokonale se poučili o pravém sta vu otázky slovenské autonomie — Československá Republika PEVNÍ SJEZD ČESKÉHO REFORMNÍHO KATOLI CKÉHO DUCHOVENSTVA hueá dvacet ale lámo VWeá[v iéi uéU véíuu otue dvaceti Jest tomu asi čtvrt roku co v če skoslovenskem duchovenstvu kato lickém bylo možno pozorovat i ruch reformní čelící jednak k za ložení církve československé s bo hoslužbami v jazyce českém ruch odlučný od římské správy a tudíž i od arcibiskupa pražského dále ruch který mladému kněžstvu měl přivoditi zrušení eoelibátu & vše co s ním jest spojeno Reformní hnutí v katolickém duchovenstvu má přirozeně své přátele i odpůrce Odpůrci jsou již v "Jednotě kato lického duchovenstva" a jejím předsedovi P Krojherbvi jednak i v kruzích jiných a nerozhodných Také průběh prvého sjezdu 8 ledr na v Praze konaného neměl zprvu takový ráz aby sjednocené srazil všecky pro jeden a týž smír prů běh sjezdového jednání byl velmi živý a rušný ale celkem vyzněl ve smyslu většiny pro odluku Předseda sjezdu P dr Farský' oceniv po zahájení sjezdu význam ideí a úkolu sjezdových zdůraznil že veřejnost prostřednictvím zá stupců tisku byla poprvé připustě- pohnutím namnoze církevní výko ny v jazyce českém tak jak v Ze letavé k tomu byl dán prvý pod nět' lr nás vždy měli jsme pocho pení pro čistotu víry a svobodu svědomí Ny11' se hledá ze všech těch otázek východisko v tom smy slu aby Československá republika vyšla z nich bez úhony Jako rol ník prohlašuje ministr ze nikdy uezradil českého hnutí a že musí tudíž státi po boku uvědomělého duchovenstva jež pokládá za dů ležitou složku osvobození a naše ho osamostatnění Proto přál i ruchu tomuto zdaru Nezvítězí-li směr tel to bude duchovenstvo za se v oněch vlivech které nebyly a nebudou mu prospěšný Reformní duchovenstvo tím že nechce evan gelium vykládat i jinak nežli v ja zyce českém míní národ jen zu šlechfovati- Za hnutí to staví se svou osobností k vítězství celé vě ci (Bouřlivý potlesk) Pan sekčni rada z ministerstva osvět v a vvučování Zahradník- Urodský děkoval "panu ministru za jeho -projev -a prosil aby tlumočil cs vládě ze české reformní ducho venstvo chce sloužili nejen Bohu ale í národu Napřed dlužno být i dobrými Ceeliy a bude-li tak bude možno bvti dobrými křesťany " Předseda sjezdu dr Farský po dal pak podrobný přehled činnosti klubu reformního duchovenstva až do doby nejnovější a zmínil se jak reformní snahy duchovenstva byly pronásledovány ' vysokou hierar chií V poslední době proti půl druhá tisíci českého kněžstva byl prohlášen interdikt arcibiskupa dra Kordaěvjeii proto že sloužili Nepříznivé počasí pro rybáře ji 4 V'i' P í! -V C C ] I---OJ- V - TVÍ '- ~ ? U± [i l : i-'Ti - ' bohoslužbu v jazyce českém Tak bylo zejména o vánocích 1919 kdy arcibiskup dr Kbrdaě prohláiil za smrtelný hříeh Čin toho kdo by se opovážil sloužiti mši česky Člověk jest pánem svého uvědomí a tudíž i český kučz jenž' jde s lidem — ft'čiiík vzpomenul všech akcí v tomto směru v českých městech ale i sympatií zahraničního ducho venstva i v Americe Situace re formního kpěze jest dnes jasná: pro jeho snahy zejména eoelíbát ní Kím nepovolí ničeho Tak to řekl dr Šanda tak se vyslovil i arcibiskup dr Kordač 2e papež v této otázco prohlásil "svoje" slo vo — indiscutable Reformní čc ské kněžstvo které jďc se svým li dem doufá však že arcibiskup dr Kordač odvolá svůj výrok o "smr telném hříchu" a že uzná svůj o ml až z íiíma přijde dovolení a- by bohoslužby konaly se v jazyce českém Reformní kněžstvo uzná vá že Dimeská stolice má v Pra ze výborného diplomata nikoliv však zastánce pravého katolického náboženství Vzhledem ke vsem těmto zjevům reformní duchoven stvo půjde jciUiou cestou za prav dou jak ji již-hlásal Hus a Ko menský Obavy vyslovené v tc příčině "Jednotou katolického du chovenstva" co tomu řeknou na Slovensku jsou liché ježto ti kdož lam podobné spory zanášejí ne jsou pravými přáteli Českosloven ské republiky Na to měl dr Choc informativ ní a právnicky založenou předná šku o poměru reformního kněze k církvi i k Československé republi ce nabádá je k rozvážnosti ve vy stupováni duchovenstva při stycích s lidem a zejména před vměšová ním sc duchovenstva do politi ckých zápasů Po tomto referátu rozpředla se ovšem dosti rušná debata při níž ozvaly se silné hlasy oposiční i akce separatistické s tendencí pryč od Říma Proti hierarchii vystou pil p Zahradník-lirodský účinně farář Stibor z Rad vánic ve Slezsku bájil volnost duchovenskou v o- tázce coclibátní farář llolba jenž s p Zahradníkem-Brodským bvli místopředsedy schůze oznamoval že i Zemská jednota moravská pro vádí podobné hnutí a že již nyní jest na Moravě 000 kněží "reb hnitu"' ale že všichni ti kněží ma jí na mysli blaho národní a vystří hají se politických štvanic Prof Ševčík z Mladé Boleslavi vřele sc přimlouval pro postup který by ineJa započít i zrevidovaná česká strana lidová sliboval reformy a byl proti odluce od Říma O 1 hod odpoledne byl sjezd přerušen a v debatě pokračovalo se pak od 2 hod až do půl 5 hod odpoledne kdy po projevech red Špačka (České Listy Mladá Bole slav) faráře Koláře z Wisconsinu p Dlouhého-Pokorného přistoupe no ke hlasování o návrhu má-li býti provedeno schisma čili odlu ka od církve íímsko-katolické a založena církev československá s jazykem českým při bohoslužbách Po jmenovitém hlasováuí bylo zjištěno že z 211 hlasů jest 110 „ j„ u minu ne rozhodných Jakmile bylo zjevno že většími kněžstva na sjezdu zastoupeného jest pro rozluku s Římem povsta li všichni účastnici zapěli ob státní hymny i chorál svatováclav ský načež po doslovu předsedově se rozejeli do svých domovů aby dle smyslu ujednaní sjezdových myšlenku schismatu dalc propagovali KŘEST OHNÉM Rybářská loď přijevši v minulých dnech do Bostonu byla obale na sněhem a Mna- 11} báti trpěli značně uepřizuývýiií počatíiu a ry Uitfi jenom s uejvětíwú potíienji I Jitro sc blížilo Zmrtvělá step ležela před nami nedozírné dála vy rozteskňovaly bičované nitro zakřiknuté funí války Na oro senem trávníku' jsme leželi a ne známí ze všech končin Cech Před týdnem jsme se poznali vlekouce kříž svůj na (Jolgolhu potůčky po tu kreslily špinavé pruhy na una vené tváři Tak jsme sc poznali v neštěstí bolu a strádáuí Nikdy jMiie se neviděli Světové drama nás zaválo na ruskou slep a mokli jsme si pohlížet do tváře Mluvit o smrti a životě A mv leželi v příkopě na svěžím trávníku zadu- uMjii V dalec svištěly kule a granáty Rozžhavené paprsky oteplily sfcp Vyšlí jsme rychlým pochodem hrne ne přiblížili na dosah swrio nosným kulím V duší bylo tem no Takuvá chvíle kdy Člověk piefává a začíná být člověkem Burácení dři nám vnikalo do ko tí svědomí vzpouzelo se nelidské víček-bestie křičel: " Vonvucttu!" "Pojďme hoši" resipnovane miuvuy oči a runa o cuvcia křest ohněm Bože co to xa krásu a slastné pocity ( Pomalu postupovaly rojnice vlnícími se lány obili konopí a prosa Kulo fičely někdy výkřik naplnil svěží vzduch Granát za ryl se hluboko do zemí a " příšer ným třeskotem zbučely střepiny hlína padala vojáci padali Svědomí umlklo' Jdu ku předu Vidím kamarády umírat Včera jsem se děsil pohledu na tvář mrtvého přítele dnes mrtvi kolem mne vidím křečovitý zápas se smrtí KslediiI záchvěvy života poslední vzdechy a tak se mi zdá jakoby člověk v očekáváni smrti otupěl Čekám smrt sám a mrtvi kamarádi mne neděsí Jen chvíle mi pociťuji bolest Polní lopatkou vyhazuji jamku abych se skryl A potom chvíli přemýšlím dokud granát v blíz kosti vybuchnuvší mne nevyruší A dívám se do iéedu Padlí raně ní a útočící živí Střelba a ná řek Zaťaté zuby krev zpřeráže- ué lidské kosti A já skryt na hromádkou hlíny jako hlemýžď se krčím a čekám Na granát ne bo kulku Kamarádi zasažení smrtícím olovem mají pokoj Za vřeli oči a snad jsou šťastnější Jistě jsou šťastni Bůhví co nás čeká jak dlouho válka potrvá Ve vzduchu kupí se mráčky ze šnipnelň Křik povely pláč a vzdechy Utokl Křest ohněm! Bože jak krásné! Šíleně krásné! Mrtvi kamarádi zamazáni leží na zkrvavené zemi a my útočíme — Trubky volají k útoku V před! Utíkám A očekávám náraz smrtí cího olova Alo smrt nepřichází Voláme ji skoro chce se mi u mřít abych neviděl lidskou ubo host ale kule pro posměch fičí ko lem uší nad hlavou v právo v levo šrapnely granáty a v zadu bodáky se blýští Čerkezské bo dáky Jak jsou zakřivené až sladko je v listech při pomyšlení na smrt takovým blýštícím se bo dlem A již jsinu u%nich Deset kroků pět a teď se bijem — Bodla pracují trubky vřeští 1'tíkáni vysoký Rus stojí proti mně bodlo nastavené Ani se ne snaží mne zničit Nevidím a ne slyším A cítjin jen jak teplá krev prýští mi z dlaně Padám v domnění že jsem vysvobozen Ztrácím vědomí Tisíce hvězd vzplanulo na mo dré obloze Vůně močálu nesla se krajem těžká uspávající Otví rám oči a rozhlížím sc po bojišti Temné skvrny na rozryté půdě o zařuje bledý měsíc To jsou mrtvo ly kamarádů Mnoho mrtvol A docela blízko přímo vedle mne Ztuhlá lidská těla Neděsím se hlad mne žene k vesnici Poraně ná ruka pálí jdu k obvazu Obvázali mi ruku a řekli "Jdi!" Touhy po domově zanikly Jdu mezi kamarády na bojiště Dnes nebyl jsem šťastný Kulka mne nenašla bodlo mne jcu lehce zra nilo Snad zítra suad pozítří líano si vaříme brambory a Jsme v záloze dva tři dny budem v klidu Křest ohněm odbyt smrt měla nás již v objetí ale pustila nás ještě Ruka bolí bolí srdce ale musíš Zákon zncmravněfé společnosti chce aby lidé umíra li "na poli cti a slávy" Musíme čekat Snad přece budeme šťast ni a některá všetečná kule nás o blaží t Step je opět mrtva Hukot děl ustal hrobaři pochovávají mrtvé A nám lidským živočichům chco se plakat umírat a nevíme proč Zbavit se trápení utéci yt života A čekáme na velké zítřky — Fr R Jirman NEUKVAPUJME SE (OnWlovcii-íka Jiiformuřnl KumvW) Často si stěžují iimcričtt kraja ne ze československá pošta nedo dává správné zásilky pošty listov ní % Ameriky Dle našich informa- í právě došlo do Prahy TíO žokú dopisů pro adresáty bydlící na ú- zemi Československé Republiky a- e zoky byly tak promočené moř skou vodou že mnohé dopisy by ly — bez adresy Klaná mořská voda rozpustila inkoust a adresy zmizely Bude velmi těžko v mno hých případech' vyzkoumat kdo a komu psal Některé dopisy ovšem bude nutno otevřít a takto zjistit adresáta a proto předem upozor ňujeme na tetjto fakt uby snad mnohý nakvašeny krajan si nemy slil že Československá Republika zřídibi nějaký metternichovský černý kabíuct na otvírání aweri- iuu zabíjeuí a lu druhé strau! £io~]dé poíty