Image provided by: University of Nebraska-Lincoln Libraries, Lincoln, NE
About Pokrok západu. (Omaha, Neb.) 1871-1920 | View Entire Issue (Jan. 31, 1906)
i I JAN II AVLAHA Pro nápravu vkusu Dvalféctrf KloKHa v ioii An(ck'i uiii ih ji'i jm oc ?n pro duševní pracovníky Otázka nuiooiti "krvavého čte zdeill zkušebním kamenem n t$ hr í 7 ' " ' ni mezi ccciiy americkými udr-li pro pokročilost vyspělost a zuje s tcnioNraie nai nisomou vMomenl oněch širokých vrstev veřejného mínění příliš houževna-1 Jc-li v nich dobré jádro jak jsem tc nez aby mohla zspadnouti bez přesvědčen a nebylo li důkladní trvalejšího účinku "V době pří pokaženo pochybenou výchovou tornnú- pitou cincsgské Kozhlcdy lidu jak mívám čaiem vážné oba "poprvé za ošil pamtli est vy vy — první důthiné vvttoufenl I I á m a I ' w uiKJka na zuar teto nápravné ana- čcskoamerickébo písemnictví pot hy neboť na místě dMvčjSfcIi lká 10 a úipécbem Vykonala li _ I li i J i ii ar a # ojennciycn maso raua casopiso velikým oběhem účastní ae bojt proti onomu ohavnému zlu proti krvácké prašivině ' ca ii 11 masy žurnalistiky i projevy z čtenářstva tedy potvrzují že je vyhlídka na' leplí časy Těšme te blahou nadějí Že skutečně je tomu tak doufejme že doklady o nepotíebě onoho vkua milujícího čtení uváděné redaktorem "Koz hledů" Že ty doklady najdou ozvěnu i v čtenářích ončch listů jež doposud nepocítili vlastní avé hanby Doufejme že pravdu má i p 1'alda jenž v Osvětě Amc ricke prohlašuje tvrzení o nutnosti krváků za klam Co však porno ar i a nou všechny ty dokumenty z na lích řad i ze staré vlaiti — Igoá tem llcrrmannem počínajíc a kon číc hlasy prolitých lidí z kruhů zdejšího čtoucího obecenstva — co pomohou ta všecka pravdivá alova zůstanou li jen slovy od rážejícími e od tvrdé kůže vyda vatelů krvákových jako hrách od zdi? Jak trvalá může býti ta "vy hlídka na zdar opravní snsby" ncbudt-li a vyvrácením zla spoje na i činnoit tvořivá? Dlužno kovat železo pokud je Žhavé a nutno vzít zkušební ká men do rukou na nímž ukázalo by ae kam až lze spoléhat oa hnuti v duřích tisíců JJyla-li kdy doba příhodná na takovou zkouě ku je to nyní Jedná ae pouze kde najít onen zkuáební kámen v Jťiate giosse piai jsem o smutném taktu neplodnosti a my ilenkové ncvýraznosti českoame nckeno života a snažil jsem ae lám sobě namluvit že "ďuie ná roda" teprve tápá v mlhách a Že časem vyjde do světla vítézné záře e až posud nebylo touhy t a proto že nemohlo přijití iplninl Jc-li skuteční jaká "vyhlídka na zdar opravné snahy" znamená to jinými slovy že klíčf touha A klíčí-li touha je první naší po vinností zaplavit onu dávno vy touženou kvčtinku aby neuvadla dříve než rozvine první listy a rozkvěte Tou vláhou bylo by vydáni ja kéhosi "Literárního almanachu" obsahujícího literární cenné práce lidí kteří mají jakési literární na dáni a dovedou psát správně če sky Uyl by to pokus byl by to počátek podobný oněm jimiž ae ohlásilo čilejší a modernější hnutí v české literatuře Uyl by to buď smutný důkaz 2e tu není význač oých talentů a Že Život českoame rický dosud neuzrál k duchovní umělecké Žni ati-bo radostné osvědčení Že ti lidé kteří zde tvoři jaksi duchovní jádro onoho Života nezasluhovali si toho dů sledního naprosto lhostejného přehlížení od svých kollegů ve ataré vlasti ji at posud se ne zmínilo a hned lak nemiěnf ne-bude-li poroiumněno ani tento kráte nuií výivě Undi-li vydáni "Literárního almanachu" prováleno aspofl jen tikovou učakti čso Uů jimi jde o obecné dobro a jakou io potkaly hlasy vnlajkl po nápravo — tm d-U do té doby udtiováno a ioi nciováuo to huutl jehoi miíleuets dai ui popřiti uUe — pak m&iem od onoho "littiáiolho iluiaaachu" ovskávat t bud a vsak krvácká výchova vkusu íiŽ 9 avoje zhoubné dílo tak dokonale ar _ # té ze na zacnranu není možno po mýilet "Literární almanach" bude čestnou natí amrtí ae zbraň v ruce a pod čestným praporem A ukáže jednou Že hýli tu lidé jichž duších bylo cosi vyřtího na co vlak bylo zde ořílifi nozdí když ao tím poprvé vystoupilo rázníji Potřetí vracím ae k tomu faktu jehož omluvili nemožno: není ní čeho v čem důstojní a umíle za chycen byl by českoamerický ži vot Jeho dosti pestrá minulost záhady a any jeho přednosti vauy icno touny a cíle icho ce aty i scestí Ví kdo tam u nás v Cechách o Žívotí ončch tisíců newyorských doutníkářů? O za čátcích chicagských Cechů O urputných bojích přírodou které prodčlali wisconiínítí Čefii? O DČkdej&ím životé v Nebrasce? O zcla odlifiném životě Moravanů Texasu? O poměrech v Dakotách v Minnesotě Védí tam áirtf vrstvy o hnutí jemuž se říká "svobodomyslné" — a rozumíme tomu hnutí my sami my zde buď narození nebo akklimatisovao otbo snažící se prooiknouti na dno věcí? Je něco literárního čem chvěla by se ibolest z otázky nejbolestnějsí jíž dosud jsme de iinítivnft nerozřeEili — z otázky národního našeho zachování? Vy tvořilo se tu nčjaké dílo ukazující že tu byli lidé jichž zájmy Šly vyššími sférami a jichž dobrá vůle ocitla se na písku vinou zlých okolností? Opakuju: nic není tu takového na Čem bylo by li možno zaklá dat nic není tu co bylo by lze pokládat za počátek toužené ho onoho literárního hnutí Vo kusy jež se staly selhaly neho více všem požadavkům Zbývá uvažovat proč selhaly byly-li pMčinou okolnosti jež duše tiskly k zemi a dusily nebo nedostatek talentu Dvě oa první pohled zcela ne patrné práce dva literární poku sy z posledních čtrnácti dnů při vedly mne důrazněji než kdy před tím na myšlenku nedalo-li by se tu přece jen něco vzbudo- vat co vynutilo by si alespofi trochu respektu v literární a novi nářské obci naší tam za mořem První byla povídka UoŽeny Pavlí kové "Hroznější než smrt" uve- řejníuá v Osvětě Americké druhá črta nového pseudonyma "Výpo věď" již otUkly Rozhledy Obě drobotiny mají hluboko vtištěnu pečeť upřímné anahy hledajícího toužícího obě Jsouce založeny na zdeSím životě psány jsou tak málo po českoamtricku Že lze i nich mlt radost a čerpat naději a a t J t rrvui i ničit psaná lest a vervou a pft vettí obraznosti prozrazuje vělli típáni ve výraiu a jsouc líčením bolesti přilil všeobecni uk iiiijIc I autorka dala ie strh nout právě jen tím nejuišim vypi ováním bolťitl — povídka má v sobě málo toho co bylo by vý lučně čeiko-aincrickýni anebo co by aipofi v sobě octlo výimčoé rysy tohoto života Kukuřičné pole uíeal cikld toťbeimá- si la vše co obsahuje v sobě vůni ovzduší co má illustrovat jiné podmínky životní a to je málo Druhá z obou prací je více "tes skoamerická" a při menší obraz nosti jest určitěji ucelena a zdá se poukazovat oa gentový talent zatím co pani Pavlíková všímá příliš vnitřku zanedbávajíc voěj šek Jan Harria Zachar hledí si vnějšku a vnitřní atavy provád přímo na něm více nahodile než s hlubším uvědoměním V obou případech cítíte rašící talent kdy by trvaly okolnosti oedávné doby dovoluji si tvrdit Že oba talenty by zauikly anebo uvízly v pinči nách právě tak jako zakrnčti ne bo uduaíti se bylo usouzeno tolí ka jiným před nimi Ale těmto jiným talentům poskytnout! přlle žitostt k uplatnění těm star Ělm tak málo uznaným pomoci jakési byť pozdní rchalibitaci před veřejností zdejší i českou jež Ča sto ani nevěděly jak mnoho bylo v těch kteří tak těžkými zápasy prošli k málo lepším metám než k neuznání nebo podceňování — - to bylo by úkolem hnutí rozníce nébo vydáním "Literárního alma nachu' Jen nahodile jsem glossoval dvě práce z posledních dnů Je tady více těch v nichž vycítil jsem na dání tísněné okolnostmi Namát kou jmenuju J Orta jenž na avé neštěstí se utápí poslední dobou ve íabrikaci {rázovitých článků nebo Fuersta v "Denním Hlásáte li'' jenž svůj nepopiratelný talent ubíjí a rozplíhává týdeo za týdnem až hříšně zatím co by se mohl vy vinout v dobrého genristu zdejšího Života Jsou zde jiné belletristické talenty uchž vyjmenování mám za zbytečnost a jež anad uplatni ly by se dříve nebo později jsou tu zc starších a starých mnozí kteří měli a mají břitké péro veliké zkušenosti a kteří když Čistě belletristicky rozepsat by se již nemohli mohli by dojista udělat "českoamencké literatuře službu tím větší vypsáním někte rých svých charakteristických vzpomínek a zkušeností ve formě co možná nejlilerárnějŠÍ Jsou tu talenty satyrické jež tolik by slibovaly i pro trvalou cenu lite rární nejen pro effemérní zájmy jmenuju jen u uutnera nebo vy víjejícího se Beránka ve "Sprave dlnosti Jsou tu lidé kteří by dovedli paát břitké dokumenty a a V Mrštík jmenuju jen Kutáka a Perglera Což Šnajdr Palda Rosický a jiní — nertěli by zají mavé vzpomínky do "literárního almanachu1'? Což J J Král člo věk literárně nejvýše stojící z celé české Ameriky — oezablýBkl by se v "literárním almanachu' jej nou tak jak by mobl stále kdyby bylo ve zdejším životě něco coby alespoň" slibovalo talentům trochu uznání a porozumění? Doufám že materiál tu máme Máme i energii k užití mate riálu? Pokus v 'literárním almanachu' ukáže Až posud nebyla -tu doba pří hodná jakémukoli tvoření literár nímu kradlo se z českých listů evropských a kradlo se bez výbě ru čtenářstvo bylo mnohým li stům oslem jejž nakrmit bylo možno člmkohv Ostrými alovy postaviv čtenář stvo zdejších listů na rozcestí kde i jedné strany dostalo se mu tváře bezohledné a opovržlivé odsouze ni a i druhé cesta k přemýšlení v mnohých čtenářích hnul jsem své dornim a doufám že jsem aspefl Částečně sama sebe přesvědčil 1 la celá obec čtenářská souhrnem vzata není oolm oslrru sa ořlioi ji měl systém některých lisiů čti koimerických Jedná se jen o to jak nyol podvrátili onen ilý yitén a přivétti onen iivol na nové ceity Nlpiava vkuiu vy Ducujlcl ii literám! hnutí byla ťy prvním radostným úkazem — prvním světlem jež zasvítilo by do temnot Kdo pod mi ruku — kdo po mozo ml rozsvítit ono prvn světlo? Tak často již nekonečná sprosto ta jediného deoníkujcož soustavně se staví proti mým sosnám su rovost jeho duševně zmrzačenýc dopisovatelů obvinili mne směšně ie co zde paal jsem určeno bylo "nahnání obchodu ' Jak sprosté jak nízké a jak dětinsky bezduché i vypočtěné na pitomost nčktcrýc čtenářůl Zt všeho co jsem psa a co navrhuji já nemohu i nebu du mít ničeho cesty moje jdou jinudy a maji jiné cíle ale zo jd po cestách mám oči i srdco otev rene nemohl jsem net říci co jsem si myslil bam nikdy bych ns pflkiacl ne psal do Svornosti po svých zkula nostech snů o literární vzájemno st! jsem nechal a i těmi lidmi jsem doúčtoval na vždy Ale chtějí I skutečně dobru Života českoame rického a chtějf-li mít pokoj ode mně nechť otevrou své sloupce pracím skutečně literárním nechť vychovávsjí vkus svéhočtcnáfstva nechť pečují o duchovní povzna senf a literární uplatněni toho Ži vota V jedné ze ivých tak zvaných "odpovědí" Svornost odvolává se i na okolnost že kriysi otiskovala články a úvahy předčasně zemřelé Pavly Čechov Nejsem i těch kteří by neuznali co za uznán hodné by míl každý nepfedpojatý ale myslící člověk Ať už uvefei fiovala články Pavly Čechové ze aoucitu nebo z pochopení ať pla tila je dobře nebo sebe bídněji Svornost pěkně dostála jeti avé morální povinnosti v onom přípa dé majíc prospěch z lidu Svornost byla povinna tomu lidu dávat! za duševní stravu to nejlepŠÍ čeho mohla su dopídit ve svých možno stech s měla pro to dobro i po vinnort vychovávali literární ta lenty Kdyby se byl případ Pavly Čechové opakoval častěji— kdyby se bylo pracovalo na literárním ruchu s rozvahou s vědomostmi předběžního vzdělání nutnými schopnostmi a poctivými snahami bylo by se zde vychovalo něco více niž vkub otrávený krváky špatné psanými Články sprostými polemikami a příšernou češtinou Případ Pavly Cechové připomí oá i p Palda "Kdyby se na vše zapomnělo píše "jistě neupadnou v zapomc nutí krásné články a úvahy zvěč nělé Pavly Čechové jichž působi vost byla tak jemné mociá a pronikavě povznášející že jejich dojem nikomu z myslí nevymizí Nikomu dojista nebude s podi vem ze nepamatuju se na nic co byl bych Četl od Pavly Čechové moje zájmy setkaly se se zdejšími teprve předminulého roku tak dů kladní aby nic nemohlo mí uniknout Za tu dobu však co sem zde jméno Pavly Čechové připomíná se příliš často než abych nepocítil touhu něco a i pře Čfsti t oněch dokumentů pfedčaa ně zlomeného talentu Kde však ae toho dopídit? A kde najdou ty věci jiní kteří třeba též rádi by si přečetli to co kdys! zapsalo se jim hluboko do srdce? Zde naskýtá se Svornosti krás ná příležitost osvědčit že jim ne jde jen o vytloukání peněs různý mi oklikami méně poctivými ať ui děje se Uk pod rouškou čeho koliv jde li těm lidem o skutečné dobro o nápravu a pokrok nt%kr tthil Vitvly íVíviíV luuju ie někdo jiný uemá jaksi ptvnt tuto povinuunti sám rád bych uspořá dal a uvodcui opatřil to vydánu lidmi Hojícími ve spojeni ie "Svofuojtl" nemohu ovlut tulil ničeho rpoUčného v dnclulch okolnoitťch a po svých ikuieno slech AU vdl li poiůitaloit Pavly Čechové budu já první jenž právě lak radostně uvítá první záblesk dobré inshy jako vášnivě jsem vykřikl své opovrže ní i lvů) hněv kde klidným zůstat bylo by možná jen otrlému nebo nepoctivci znechucenému neb odstrčenému Jsem zvědav kdy tedy začne trochu čilejší ruch v JuťevnlinlisO' tě Českoamerickém a vyneiou-li dnes rozbouřené vlny něco na břeh zítra nebo pozítří co ukázalo by bohatství až dosud ukryté na doě Nebo soad jo to dno holé jsou tam jen chaluhy a od porné plzké nestvůry? Kdybych dsl pouze návrh "Li terární almsoach" zůatal by asi jen při slovech Ale pokusím se učinit! trochu vfcet "Literární almsoach" beru si na starost Um JJude Čistě belle tristický a obsahovat bude básně kratší povídky literárně cenné vzpomínky a fragmenty od iplto' vat tli a lurnaUítA Inkoamtrldjch nikoli tedy od amateurů na Jichž vzpomínky dojista též obsahově cenné dojde soad někdy jindy Literární příspěvky přijímám do konce července tohoto roku mě řítko vezmu čiití literární a bez ohledné aby "almanach" vypadal skutečně jako literární podnik Podmínkou přijetí příspěvků jest: aby byl umělecky cenný (a ovšem grammaticky správný) sby čerpán byl z poměrů česko amerických aby neobsahoval ni čeho osobního co mohlo by v literární nsle snsžení zatáhnout Špínu posledních roků A doufám Že tohoto podzimu dostaneme do rukou první Česko americký "Literární Almansch" jehož vydání a honorováni se nakladatel již najde Snad i čte náfstvo by se našlo Jen sejde-l! se materiál? Avšak ať tomu jakkoliv zde vám přátelé podávám zkušební kámen uvidíme co na něm zbu de až odpověď českoamerícké ve ejnosti poleje zkušební kámen svou lučavkou " Hosté v hotelu Praha" Děhern posledních několika dnů ubytovali se v hotelu "Praha % ejž vlastní chvalně známý hostin ský pan Vine Dobrovský mimo četné jinonárodovce následující krajané již do Omahy zavítali: John Váchal Frank Kříí Fr Vondra Charles Btano liruno John Váchal Nichlund Albert ItikeS John Vorá- Sek frank Pecka John Pecka Ord Jan lylchnovaký Joncí MatouSek' Ant Hatiff John J Oamcra Fr Kostka' frank Nejdu Kudolf Horáček Cha DvlS Joaef Kcch Hralnard Jottcf D I!árt(k WcHton MIm Koho Holinka A tile JoNcf II Hana Anna Hana A liána 1'cterkbnrtf Joef Krtiplčka Millhran Oeo MlSkulín Joaef Miller Andrea Havlovu Planí N I(e1cerW Tclaeh Ililly Huntfar ICuen Ilrfi Mlke (íorey Pat (iorey North Hcnd JV ftedlvý PUchclvIUe Frank Čurda V KaKpur IVaf-ue John Ku kal Kutli Jaumtav Čapek Ieairltt Cm II Lorenc Plattamouth K Konina Culumlitia V A Wltt Newmanu írove Frank PonplSll Ilndnaj paní Hiunltfková Went Point A ňlmuriek K Koza J Moore a paní Clarknon Vac Kadlec IlowrlU John Petřík John APetffkCainptU J Onflráftk vrdlgrei Anton pafíaak Hchuyler Anton Turlnek Jindřich Kovář Vlno Kovář Omaha J Omtráťck Morta riluíía Jot Kovářík ldfc-e loul lluiioi Itoward A P puUeuh Aiiílcy Krauk TluttoS Cha Mrany fót Xváfrk Claiknon V K lUltak Toule Jua Machálek Ht-ciuťr ťht MtMillk Ituwood M MiUulln ťhe rokťe Itfuác Klima ConuttK k NVIi -ř J VaníCck WiUon Chaa J Vukal ťubaJoa IVtr Irvlnjf V J VU-che intlevUl J ftrní A Crrnjř Narka Kii4 AHwit lM'jVrktiiiu-i I) Cíprk Louh !„ Kllra WUut t — IouU Prťánrk tíalt tak ťtiy Puh ~ lltary lUkuř Tyutalt Ho lUk K f I i! V i ' s W u I" - i(-' } A n i ' „ t ' ' A i 1 i JI r í 1 i st- Ji :s j :' i' % ''l t t ' : řiť I i i li il